Cuộc đời là một trò chơi. Đây là bài hướng dẫn dành cho bạn – Oliver Emberton

Cuộc đời là một trò chơi mà – theo đúng nghĩa đen luôn – ai cũng đang tham gia cả. Nhưng trò này có thể hơi khó. Đây là một bài hướng dẫn chơi hoàn chỉnh.

Căn bản

Có thể bạn vẫn chưa nhận ra: cuộc đời chính là một trò chơi chiến thuật. Có một số mini-game khá là vui – như khiêu vũ, lái xe, chạy nhảy và tình dục – nhưng mấu chốt để thắng trò này đơn giản chính là cách mà bạn kiểm soát tài nguyên.

Quan trọng nhất là, những người chơi giỏi nhất biết dành thời gian cho đúng những thứ họ cần. Sau này sẽ có cả tiền nữa, nhưng bạn nên luôn ưu tiên việc kiểm soát thời gian của chính mình.

Thời thơ ấu

Đời bắt đầu khi bạn được “tạo cho” một nhân vật với những “bối cảnh” ngẫu nhiên:

15 năm đầu đời là màn “hướng dẫn người chơi mới”, ngán tận họng. Không có cách bỏ qua màn này.

Thời niên thiếu

Là một người chơi trẻ khỏe, bạn sẽ có rất nhiều thời gian và năng lượng, nhưng lại không có tí kinh nghiệm nào. Bạn sẽ thấy hầu hết mọi thứ – như công việc, tài sản và bạn bè – đều bị khóa cho đến khi bạn kiếm được một ít.

Đây là thời điểm để bạn lên cấp kĩ năng thật nhanh. Sau này sẽ chẳng bao giờ có nhiều thời gian và năng lượng đến thế đâu.

Giờ khi đã chơi đàng hoàng rồi, thì ưu tiên hàng đầu là phân công thời gian tốt nhất có thể. Mỗi thứ bạn làm đều ảnh hưởng đến các chỉ số và kĩ năng của chính bạn:

Nghe có vẻ đơn giản, nhưng vấn đề là không phải lúc nào bạn cũng biết phải chọn việc gì, và cơ thể của bạn không phải lúc nào cũng ngoan ngoãn nghe lời. Giờ giải quyết chuyện này nhé

Cách tuân theo mệnh lệnh của chính mình

Nhiều người chơi gặp cảnh cơ thể của chính họ hoàn toàn làm lơ những lúc họ quyết định làm gì đấy – như “đi phòng tập thể hình”.

Đây không phải lỗi (trò chơi) nhé. Mọi người đều có một dàn chỉ số, mặc dù ta không thể trực tiếp thấy được. Nó đại khái trông thế này:

Nếu một chỉ số giảm xuống quá thấp, cơ thể của bạn sẽ bất tuân mệnh lệnh cho đến khi những nhu cầu bản thân đã được đáp ứng. Cứ thử ngồi học khi vừa mệt vừa đói xem, và xem có tập trung được không hay chớp mắt một cái là ngồi lướt Twitter rồi.

Chỉ số “ý chí” đặc biệt quan trọng nhé. Càng về cuối ngày thì “ý chí” càng giảm, và có thể được hồi phục một ít thông qua việc ăn uống, hoặc hồi phục hoàn toàn sau khi được ngủ một giấc thật ngon. Lúc “ý chí” thấp rồi, bạn chỉ còn làm được những việc mà bản thân thật sự rất muốn làm thôi.

Mọi quyết định bạn đưa ra đều tiêu tốn “ý chí”, và quyết định bỏ qua một lựa chọn hấp dẫn để lấy một lựa chọn kém hấp dẫn hơn (như việc “xem tivi” đối với việc “đi tập thể dục”) cần còn nhiều “ý chí” hơn nữa.

Có rất nhiều cách để kiểm soát hành vi của mình:

1. Giữ các mức chỉ số thật cao. Nếu đói, mệt, hay cực kỳ không vui, “ý chí” của bạn sẽ sụp đổ. Hãy tự chăm sóc bản thân thật tốt.
2. Đừng yêu cầu quá nhiều “ý chí” trong một ngày. Phân những công việc yêu cầu công sức quá nhiều cho nhiều ngày khác nhau, và lẫn trong đó những việc ít tốn kém hơn.
3. Cố gắng làm những việc quan trọng nhất trước. Thế này sẽ khiến những việc khác khó hơn, nhưng cũng giúp những công việc hàng đầu của bạn dễ thành hơn.
4. Giảm nhu cầu sử dụng “ý chí” bằng cách giảm những lựa chọn đưa ra. Nếu bạn đang cố gắng làm việc trên một cái máy có thể truy cập Facebook, bản sẽ cần nhiều “ý chí” hơn vì phải liên tục bỏ dễ (lướt Facebook) chọn khó. Loại bỏ những thứ gây phân tâm như vậy đi.

Một trong những phần chính của trò chơi là cân bằng những ưu tiên hàng đầu với dàn chỉ số của cơ thể. Đừng “bật” chế độ “tự lái”, sẽ chẳng làm được gì ra hồn đâu.

Chọn đúng việc

Bản chất của cuộc đời chủ yếu là chọn đúng việc vào đúng thời điểm. Một số việc chủ yếu ảnh hưởng đến chỉ số của bạn:

Một số việc khác lại ảnh hưởng đến kĩ năng:

Bạn cần dành thời gian cho những thứ giúp bạn xây dựng được một dàn chỉ số thật khỏe mạnh – như ăn và ngủ – để giữ mức “ý chí” thật cao. Và sau đó bạn cần phát triển kĩ năng với số thời gian còn lại.

Một số kĩ năng có giá trị hơn những kĩ năng khác. Những kĩ năng tốt có thể mở ra cho bạn vô số con đường:

Một vài kĩ năng khác thì… đơn giản là “cụt”:

Kết hợp các kĩ năng với nhau là hiệu quả nhất. Việc nâng cấp tối đa một kĩ năng rất khó – mà thường thì chuyện ấy là không thể. Sẽ dễ hơn nhiều nếu ta thuần thục được những kĩ năng liên quan đến nhau và kết hợp chúng thành một thứ lợi hại hơn:

Có thấy “tâm lý” (psychology) có thể khiến bạn vừa giàu vừa đẹp trai không? Học cái đó đi.

Môi trường sống

Môi trường sống có tác dụng cố định đến chỉ số, kĩ năng và tỉ lệ lên cấp của bạn.

Ở đâu cũng có thể chơi cái trò này tốt cả, nhưng ở một số nơi lại dễ chơi hơn rất nhiều. Ví dụ như, nếu bạn là nữ và ở nhầm quốc gia, bạn sẽ chẳng “mở khóa” được bao nhiêu thành tựu cả.

Khả năng một người được sinh ra tại một nơi tối ưu dành cho mình hầu như là bằng 0, nên hãy ngẫm thật kĩ những lựa chọn mà bạn có, và xem xem có nên chuyển đi sớm không. Địa điểm là bội số cho tất cả kĩ năng và chỉ số đấy.

Tìm “cộng sự” – lấy vợ gả chồng

Bản thân tình cảm là một mini-game phức tạp, nhưng mặt khác, nó chủ yếu cũng là hệ quả của cách mà bạn đang chơi. Nếu bạn có dàn chỉ số “khủng” và kĩ năng cao cấp, thì bạn đã rất hấp dẫn rồi. Một người chơi mệt mỏi, dễ cáu gắt và thiếu kĩ năng thật không thú vị tí nào, và có lẽ không nên tìm người yêu làm gì.

Đầu trò chơi, việc từ chối và bị từ chối bởi những người chơi khác thật sự rất dễ gặp. Điều này khá là bình thường, nhưng xui xẻo là lại có thể làm giảm chỉ số, vì hầu hết người chơi không giỏi xử lý những việc như vậy. Bạn sẽ cần nâng “ý chí” của mình lên để có thể tiếp tục, và “ý chí” có thể được bù đắp bằng cách đi ngủ, nên cứ từ tốn nhé.

80% khả năng tìm được cộng sự phụ thuộc vào việc “là phiên bản hấp dẫn nhất của chính mình” – như trong đời thật ấy – tức là dành thời gian đúng nơi đúng chỗ. Nếu bạn có tập thể dục, giao tiếp xã hội, khỏe mạnh và đang thăng tiến trong công việc, tự nhiên sẽ toát lên được sự hấp dẫn. 20% còn lại đơn giản là dành thời gian cho những nơi mà bạn có thể tìm được đúng người dành cho mình.

Tiền tiền tiền

Về sau bạn sẽ phải kiểm soát thêm 1 thứ tài nguyên mới gọi là “tiền”. Hầu hết người chơi đều thấy ở đầu trò chơi thì tiền tăng, nhưng lại dẫn đến nhiều vấn đề hơn chứ chẳng bớt được chuyện nào.

Quy tắc quan trọng nhất đối với tiền là đừng bao giờ đi mượn tiền, trừ khi có thể làm ra được nhiều hơn từ số tiền đã mượn. Ví dụ như giáo dục hay thế chấp gì đấy (nhưng cũng còn phụ thuộc vào tính chất của chúng nhé). Mượn tiền để mua giày mới thì không.

Dưới đây là một số chiến lược nên nhớ, tùy vào tham vọng tài chính của bạn:

1. Không suy nghĩ nhiều về tiền bạc. Chiến thuật ít căng thẳng: đơn giản là sống trong mức có thể và dành dụm một ít để khi cần. Nhưng nhớ sử dụng thật tốt khoảng thời gian đã dành dụm được, nếu không bạn sẽ hối hận đấy.
2. Dư giả. Chọn công việc và môi trường thật kĩ, và chuẩn bị tinh thần di chuyển thật nhiều để có thể phát triển. Bạn sẽ cần đầu tư rất nhiều vào những kĩ năng tương ứng, sẽ rất tốn thời gian đấy, và cẩn thận đừng lạm dụng chỉ số nếu không sẽ “đuối” đấy.
3. Siêu giàu. Tự mở công ty. Cứ làm cho người khác thì gần như chẳng bao giờ giàu được. Sự giàu có không chỉ cần làm việc, mà còn cần việc sở hữu những thứ – như tài sản – có thể giúp bạn thu lại nhiều hơn so với giá trị của chúng, và công ty chính là một thứ tài sản mạnh mẽ mà bạn có thể tạo ra từ con số 0. Biến những thành công thành những tài sản khác, và cuối cùng chúng sẽ giúp bạn chẳng cần phải làm gì nữa.

Cuộc sống sau này

Những lựa chọn của bạn sẽ thay đổi trong quá trình chơi. Hôn nhân và con cái sẽ làm giảm thời gian và năng lượng, và sinh ra nhiều nhân tố ngẫu nhiên (“Thay tả khẩn cấp!”). Việc này khiến bạn không thể phát triển nhanh như trước được nữa.

Những người chơi lớn tuổi hơn thường có nhiều kĩ năng, tài nguyên và kinh nghiệm hơn, mở khóa được những nhiệm vụ vốn trước đây là không thể, như “sở hữu nhà”, hay “viết một cuốn tiểu thuyết (hay)”.

Tất cả người chơi thường chết sau khoảng 29,000 ngày, tức cỡ 80 năm. Nếu chỉ số và kĩ năng của bạn tốt, có thể sẽ sống thêm được tí nữa. Không có “cheat code” để kéo dài khoảng này.

Vào đầu trò chơi, bạn không thể kiểm soát việc mình là ai, môi trường xung quanh như thế nào, Vào cuối trò chơi, lại như thế một lần nữa. Những quyết định trong quá khứ sẽ định hình kết quả cuối cùng, và nếu bạn hạnh phúc, khỏe mạnh, thỏa mãn – hoặc ngược lại – vào những ngày cuối đời, bạn cũng chẳng thể làm gì nhiều để thay đổi những chuyện ấy nữa cả.

Đó là lý do tại sao chiến thuật chơi rất quan trọng. Vì đến lúc ta biết cuộc đời là gì, ta đã đi qua quá nhiều khoảnh khắc hay ho của nó mất rồi.

Giờ thì chơi cho đàng hoàng đi.

Oliver Emberton

Đôi nét về tác giả

Oliver Emberton Nhà sáng lập Silktide Doanh nhân, tác giả tập sự, đam mê thử thách; là vũ công, nghệ sĩ piano, lập trình viên, họa sĩ và một chú ong rất chăm chỉ. Profile của Oliver trên Quora